وقتی سایتتون رو راه‌اندازی کردین، مطمئناً دوست دارین که ربات‌های گوگل و موتورهای جستجو بدون هیچ سردرگمی به سراغ صفحات مهم شما برن. حالا تصور کنین سایت شما مثل یک کتابخانه بزرگه. اگه در این کتابخانه هیچ راهنما یا برچسبی نباشه، ممکنه مراجعه‌کننده‌ها نتونن به راحتی به کتاب‌های مورد نظرشون دسترسی پیدا کنن و همه چیز به هم بریزه!
اینجاست که فایل robots.txt به کمک میاد. این فایل مثل یک راهنمای کتابخانه عمل می‌کنه و به ربات‌ها میگه کدوم صفحات رو باید بخونن و کدوم رو نه. یعنی اگه اطلاعاتی دارین که نمی‌خواین در نتایج جستجو نمایش داده بشه یا می‌خواین توجه ربات‌ها بیشتر به مطالب کلیدی شما باشه، این فایل می‌تونه خیلی کمک‌کننده باشه.
اگه شما به‌عنوان یک متخصص سئو، وبمستر یا مدیر سایت فعالیت می‌کنین، در ادامه این مقاله جزئیات بیشتری درباره نحوه استفاده از این فایل رو بهتون می‌گیم. پس با باریز همراه باشین!
Robots.txt چیست؟
فایل robots.txt یک فایل متنیه که به ربات‌ها میگه چطور سایت شما رو کراول و ایندکس کنن. این فایل، به ربات‌های گوگل کمک می‌کنه تا در سایت شما بچرخن و از راهنمایی‌هایی که در این فایل وجود داره استفاده کنن.
این فایل بر اساس پروتکل Robots Exclusion Protocol طراحی میشه و به وبمستران این امکان رو میده که بگن کدوم صفحات باید خزیده بشن و کدوم‌ها نه.
اهمیت استفاده از فایل robots.txt
حالا تصور کنین سایت شما هزاران صفحه داره و بازدیدکننده‌های زیادی هم داره. طبیعیه که نمی‌خواین منابع سرور شما (پهنای باند و قدرت پردازشی) به خاطر بازدیدهای مکرر ربات‌ها هدر بره. اینجاست که فایل robots.txt به کمک میاد و به شما اجازه میده که این بازدیدها رو مدیریت کنین.
یکی از کاربردهای مهم این فایل، جلوگیری از کنیبالیزیشن هست. یعنی وقتی دو صفحه از سایت شما در نتایج گوگل رتبه می‌گیرن و کاربر دو صفحه مشابه رو می‌بینه. با استفاده از فایل robots.txt می‌تونین به راحتی مشخص کنین که کدوم صفحات تکراری ایندکس نشن.
همچنین، اگه فایلی دارین که نمی‌خواین در نتایج جستجو نمایش داده بشه، مثل PDF یا ویدیو، می‌تونین با استفاده از این فایل از ایندکس شدنشون جلوگیری کنین. یا حتی می‌تونین از نمایش محتواهایی که دوست ندارین دیده بشن، مثل صفحات "درباره ما" یا "تماس با ما" هم جلوگیری کنین.
در نهایت، با مدیریت ترافیک ربات‌ها می‌تونین از بروز مشکلاتی که ممکنه برای سرور میزبانی شما پیش بیاد، جلوگیری کنین. پس به‌عنوان یک وبمستر، وجود فایل robots.txt به شما کمک می‌کنه تا از ظرفیت سایت خود به بهترین شکل استفاده کنین و صفحات مهم‌تری رو در نتایج جستجو به نمایش بذارین. پس این فایل رو دست کم نگیرین!
دستورات فایل Robots.txt
فایل robots.txt یک ابزار حیاتی برای وبمسترانه که به ربات‌های خزنده (Crawler) موتورهای جستجو اجازه میده تا مشخص کنن کدام بخش‌های یک وب‌سایت باید مورد بررسی قرار گرفته و کدام بخش‌ها باید نادیده گرفته بشن. این فایل در ریشه دایرکتوری سایت قرار داره و معمولاً شامل چندین دستور مختلف است که هر یک کاربرد خاص خود را دارن. در زیر به مهم‌ترین دستورات موجود در این فایل می‌پردازیم:
دستور user-agent
دستور User-agent در فایل robots.txt یکی از مهم‌ترین ابزارها برای کنترل رفتار ربات‌های خزنده است. فرض کنین شما یک مدیر سایت هستین و می‌خواهید به ربات‌های خاصی بگید چه کارهایی انجام بدن و چه کارهایی نکنن. این دستور به شما این امکان رو میده.
با استفاده از User-agent، شما می‌تونین مشخص کنین که دستورات بعدی فقط برای یک ربات خاص یا برای تمام ربات‌ها اعمال بشه. برای مثال، اگه بخواین به ربات گوگل (Googlebot) بگین که چه صفحاتی رو باید بررسی کنه، به سادگی می‌نویسین:
User-agent: Googlebot
حالا فرض کنین که می‌خواین این دستور رو برای تمام ربات‌ها اعمال کنین. اینجا علامت ستاره (*) به کار میاد که به معنای "همه" است. با این کار شما به همه ربات‌ها می‌گین که از دستورات بعدی پیروی کنن:
User-agent: *
استفاده از User-agent باعث میشه که شما به راحتی کنترل کنین که کدام ربات‌ها مجاز به دسترسی به کدوم صفحات هستن. به همین خاطر، این دستور یکی از پایه‌های اصلی مدیریت ربات‌ها در فایل robots.txt محسوب میشه. با انتخاب هوشمندانه این دستورات، می‌تونین به بهینه‌سازی سئو سایت خود کمک کنین و از مشکلاتی مثل کنیبالیزیشن جلوگیری کنین. پس اگه می‌خواین ربات‌ها رو به سمتی هدایت کنین که به نفع شما باشه، حتماً دستور User-agent رو جدی بگیرین!
دستور Disallow
دستور Disallow در فایل robots.txt یکی از ابزارهای کلیدی برای کنترل رفتار ربات‌های خزنده است. بعد از اینکه مشخص کردین کدوم ربات‌ها مجاز به ورود به سایت شما هستن، وقتشه که بهشون بگین کدوم بخش‌ها رو نباید بررسی کنن. اینجاست که دستور Disallow به کار میاد.
دستور Disallow به معنای "اجازه ندادن" هست. با استفاده از این دستور، شما می‌تونین مشخص کنین کدوم صفحات یا دایرکتوری‌ها نباید توسط ربات‌ها کرول بشن. مثلاً اگه شما یه فولدر به نام videos دارین و نمی‌خواین ویدیوهای موجود توی اون فولدر ایندکس بشن، می‌تونین با استفاده از این دستور به ربات‌ها بگید که نباید اون فولدر رو بررسی کنن. نحوه نوشتن این دستور به شکل زیره:
User-agent: *
Disallow: /videos/
این مثال به همه ربات‌ها میگه که نباید به فولدر ویدیوها دسترسی پیدا کنن.
اگه چندین صفحه یا دایرکتوری مختلف رو بخواین از دسترس ربات‌ها خارج کنین، باید برای هر کدوم دستور Disallow جداگانه بنویسین. به عنوان مثال:
User-agent: Googlebot
Disallow: /private/
Disallow: /temp/
در اینجا به ربات‌های گوگل گفته شده که به هیچ کدوم از فولدرهای private و temp دسترسی نداشته باشن.
این قابلیت به شما کمک می‌کنه تا کنترل بهتری روی محتوای سایتتون داشته باشین و از ایندکس شدن محتواهایی که نمی‌خواین، جلوگیری کنین. بنابراین، با استفاده از دستور Disallow می‌تونین به راحتی ربات‌ها رو هدایت کنین تا فقط به محتواهای مهم و مورد نظر شما سر بزنن و از سر زدن به بخش‌هایی که نمی‌خواین، پرهیز کنن.
دستور allow
دستور Allow در فایل robots.txt به شما این امکان رو میده که به ربات‌ها اجازه بدین به صفحاتی که قبلاً با دستور Disallow محدود کردین، دسترسی پیدا کنند. به عبارت دیگه، با این دستور می‌تونین یک استثنا ایجاد کنین و به ربات‌ها بگین که در حالی که به طور کلی نباید به یک دایرکتوری خاص سر بزنن، اجازه دارن که یک فایل خاص درون اون دایرکتوری رو کراول کنن.
این دستور به معنای "اجازه دادن" هست و برای ربات‌هایی که مشخص کردین، اجازه میده به صفحاتی که در مقابل این دستور نوشته شدن، دسترسی داشته باشن. مثلاً فرض کنین شما یک فولدر به نام videos دارید که نمی‌خواید به طور کلی ایندکس بشه، اما یه فایل خاص به نام X.mp4 وجود داره که می‌خواین بهش دسترسی داشته باشن. برای این کار، می‌تونید به شکل زیر از دستور Allow استفاده کنین:
User-agent: *
Disallow: /videos
Allow: /videos/X.mp4
در این مثال، به تمام ربات‌ها گفته شده که به فولدر videos دسترسی ندارن، اما به طور خاص اجازه داده شده که فایل X.mp4 رو بررسی کنن.
هرچند استفاده از دستور Allow الزامی نیست، اما برخی از وبمستران برای تأکید بر روی صفحات یا فایل‌های خاص از اون استفاده می‌کنن. ربات گوگل به خوبی می‌تونه این دستور رو درک کنه و بر اساس اون عمل کنه. بنابراین، اگر شما نیاز دارید تا به طور خاص به ربات‌ها بگید که یک فایل یا صفحه خاص باید بررسی بشه، دستور Allow ابزاری مؤثر برای این کار هست.
دستور sitemap
دستور Sitemap در فایل robots.txt ابزاری مهم برای وبمسترانه که به موتورهای جستجو کمک می‌کنه تا به راحتی به نقشه سایت دسترسی پیدا کنن. با افزودن آدرس نقشه سایت در این فایل، شما به موتورهای جستجو مانند گوگل، بینگ، یاهو و Ask این امکان را می‌دید که ساختار صفحات سایت شما را بهتر درک کنن و به ایندکس کردن محتواهای شما کمک کنن.
این دستور نیازی به User-agent ندارد و به سادگی با فرمت زیر نوشته میشه:
Sitemap: http://www.yourwebsite.com/sitemap.xml
با قرار دادن آدرس نقشه سایت در این فایل، شما به موتورهای جستجو می‌گیین که کجا می‌تونن به فایل نقشه سایت شما دسترسی پیدا کنن. این روش به ویژه برای سایت‌های بزرگ و پیچیده که دارای چندین صفحه و دسته‌بندی هستن، بسیار کارآمده، زیرا موتورهای جستجو می‌تونن با استفاده از نقشه سایت، به سرعت و به طور مؤثری محتواهای مهم شما را پیدا کنن.
نکته جالب اینه که استفاده از دستور Sitemap میشه به بهبود سئو سایت شما کمک کنن، زیرا موتورهای جستجو با دسترسی سریع‌تر به نقشه سایت، می‌تونن صفحات جدید یا به‌روزرسانی‌شده شما را سریع‌تر ایندکس کنن. بنابراین، اگر به دنبال افزایش دیدگاه و ترافیک سایت خود هستین، حتماً از این دستور در فایل robots.txt خود استفاده کنین!
دستور crawl-delay
دستور Crawl-delay یکی از اون ابزارهایی هست که به وبمستران این امکان رو میده تا سرعت ورود ربات‌ها به سایتشون رو کنترل کنن. با استفاده از این دستور، شما می‌تونین مشخص کنین که ربات‌ها باید چند ثانیه صبر کنند تا بتونن سایت شما رو بخزن. این کار می‌تونه به کم شدن فشار روی سرور و بهتر شدن سرعت بارگذاری صفحات کمک کنه، به خصوص وقتی که ربات‌ها به طور همزمان به سایت شما هجوم می‌زنن.
مثلاً اگر شما عدد 10 رو در مقابل این دستور بنویسین، به ربات‌ها می‌گین که باید 10 ثانیه قبل از هر بار تلاش برای ورود به سایت شما صبر کنن. اینطوری هم از تداخل در عملکرد سایت جلوگیری می‌کنین و هم سرعت بارگذاری صفحات رو بالا می‌برین، که برای کاربرها خیلی مهمه.
فقط یادتون باشه که این دستور برای ربات‌های گوگل کار نمی‌کنه؛ یعنی اگر ربات گوگل به سایت شما بیاد، تحت تأثیر این دستور قرار نمی‌گیره. اما برای وبمستران دیگه که دنبال بهینه‌سازی عملکرد سایتشون هستن، این دستور می‌تونه خیلی کارآمد باشه.
پس اگر ربات‌ها زیاد به سایت شما سر می‌زنن و این موضوع باعث کند شدن سایت میشه، حتماً از دستور Crawl-delay استفاده کنین تا بتونین ترافیک ربات‌ها رو کنترل کنین و تجربه بهتری برای بازدیدکنندگان خودتون فراهم کنین.
با توجه به این دستورات، وبمستران می‌تونن به راحتی نحوه دسترسی ربات‌ها به وب‌سایت خود را کنترل کرده و تجربه بهتری برای کاربران خود فراهم کنن. هر یک از این دستورات قابلیت‌ها و مزایای خاص خود را دارن و می‌تونن به بهبود سئو و عملکرد کلی سایت کمک کنن. حالا می‌تونیم به توضیح هر کدام از این دستورات بپردازیم.
شیوه استفاده از فایل robots.txt
دسترسی به فایل robots.txt خیلی ساده است. فقط کافیه آدرس سایتتون رو باز کنین و در انتها عبارت robots.txt رو اضافه کنین. به عنوان مثال، اگر آدرس سایتتون www.example.com هست، با وارد کردن www.example.com/robots.txt می‌تونین به این فایل دسترسی پیدا کنین.
حالا اگر شما قصد دارین تغییراتی در فایل robots.txt ایجاد کنین یا دستورات مختلفی که قبلاً گفتیم رو بهش اضافه کنین، باید به دایرکتوری ریشه سایتتون برین. در اونجا می‌تونین فایل robots.txt رو پیدا کنین و ویرایش‌های لازم رو انجام بدین.
جمع‌بندی
در نهایت، فایل robots.txt به عنوان یک ابزار کلیدی برای مدیریت تعامل ربات‌های خزنده با سایت شما عمل می‌کنه. با استفاده از دستورات مختلف این فایل، می‌توانین به راحتی تعیین کنین که کدام بخش‌ها باید ایندکس شده و کدام‌ها باید نادیده گرفته بشن. این نه تنها به بهینه‌سازی سایت کمک می‌کنه، بلکه می‌تونه به افزایش سرعت بارگذاری صفحات و بهبود تجربه کاربری نیز منجر بشه.
پس اگر می‌خواین سایتتون بهتر دیده بشه و محتوای درست را به دست ربات‌های جستجو بدین، حتماً به این فایل توجه کنین. با کمی دقت و ویرایش هوشمندانه، می‌تونین دسترسی ربات‌ها را مدیریت کرده و در نهایت، نتایج بهتری از سئو بگیرین. به یاد داشته باشین، شما کنترل دارین؛ پس از آن استفاده کنین!
